Ripatransone & de mythe van de staatsespressoprijs

Nederlanders verbazen zich vanouds over de Italiaanse koffiemores. Dat begint bij de argeloze reiziger die koffie bestelt bij een tankstation langs de Autostrada en zich genept voelt door dat hele kleine kopje. Dat eindigt bij de kennismaking met het mantra “na het middaguur geen cappuccino”. Hoe belangrijk is het om niet onmiddellijk als toerist te worden ontmaskerd. Hoe graag willen wij op vakantie Italiaan zijn onder de Italianen. Ons staande aan de bar onderdompelen in het sfeervolle geroezemoes terwijl de barista geroutineerd de glanzend verchroomde machine bedient. Waar in welke stad of welk dorpje dan ook de perfecte espresso uit komt. En dan één Euro afrekenen. Terwijl in Nederland € 2,50 of meer gewoon is, vaak ook voor automatenkoffie die de naam espresso eigenlijk niet verdient. Hoe overleeft de Italiaan bijvoorbeeld Schiphol?

Staatsespressoprijs
Die verbazing leidt bij velen tot de speculatieve veronderstelling dat er in Italië wel overheidsbemoeienis aan te pas moet komen om de kwaliteit van de koffie zo hoog en de prijs zo laag te houden. Vanuit de regering of misschien via de Kamer van Koophandel. Richtlijnen over druk, temperatuur en doorlooptijd waarmee de 25 cc in het voorverwarmde kopje terechtkomt. Per decreet landelijk afgekondigde maximumprijs.

Het is allemaal niet waar - dat wil zeggen: de markt van vraag en aanbod bepaalt de prijs. En toch ook weer wel. Italianen drinken veel koffie buiten de deur. Zij kunnen dat doen omdat het aanbod groot is en de prijs laag. Zij nemen geen genoegen met slechte kwaliteit. Dat zit diep verankerd in de Italiaanse cultuur.

De koffiegolf in Nederland
En nu de stedenbouw. Bij onze eigen winkelleegstandsproblematiek hoor je wel zeggen: ‘uiteindelijk wordt alles horeca’. Waarbij je je onmiddellijk afvraagt of onze dorpen en steden al die leuke koffiezaakjes wel van klanten kunnen voorzien. Of deze koffiegolf straks vanzelf weer wegebt, omdat wij Hollanders onze koffie thuis of op kantoor blijven drinken.

Leegstand en krimpregio's
Dat laatste mag in Italië anders zijn, leegstandsproblematiek en krimpregio’s kennen de Italianen ook. Grote delen van het land ontvolken en vergrijzen en het voorzieningenniveau staat daar onder druk. Jongeren trekken weg voor studie of werk in de grote steden en keren lang niet altijd permanent terug. Toeristen vallen graag voor de charme van het landelijke gebied, inclusief de vaak fraai gelegen oude stadjes en dorpen en hun monumenten. Maar zij zien het door een roze bril, verblijven er maar een paar weken per jaar en dragen niet bij aan het draagvlak voor voorzieningen als scholen, bibliotheken en gezondheidszorg. Daarbij komt nog de onmogelijkheid om goed te zorgen voor de enorme hoeveelheid monumenten, allemaal op zich de moeite waard. Ook de winkels kunnen vast niet overal bestaan van de toeristen alleen, hoewel ze in veel kleinere plaatsen ook niet meer zonder zouden kunnen. En dat laatste geldt ook voor de horeca. Vanzelfsprekend voor de verblijfshoreca en de talloze pizzeria’s, maar ook al die traditionele familierestaurants, waar op zondagmiddag grote families uit de wijde omtrek lang lunchen, pikken natuurlijk van het toerisme een graantje mee. Zo ook de dorps-koffiebar. Die heeft in eerste instantie echter een belangrijke sociale waarde: onder andere voor de senioren, die niet thuis achter de geraniums zitten, maar in beweging blijven, naar de koffiebar wandelen en hun buurt- of dorpsgenoten daar treffen. Zij blijven zo deel uitmaken van de gemeenschap. Het moet gezegd worden: vooral de mannen. De traditionele rolverdeling maakt wellicht dat de vrouwen thuis de scepter zwaaien en de mannen zo niet hun voeten hoeven optillen voor de stofzuiger. En trouwens, of het in die bar bij koffie blijft is de vraag. Wel is er zodoende altijd volk in de bar. En die ontleent daar ook zijn bestaansrecht aan.

Bovenstaande bespiegelingen kwamen op bij een recent bezoek aan de Marche, de prachtige streek ten oosten van Toscane. Vanaf de hoge bergen van de Apennijnen tot de Adriatische kust is er een afwisselend landschap van oost-west gerichte heuvelruggen met rivierdalen ertussen. Beneden is er het stromende water en relatief gemakkelijk transport, boven op de heuvelrug de goed verdedigbare plekken met overzicht over de omgeving - daar werden burchten en versterkte steden gebouwd, zoals de fraaie provinciehoofdstad Ascoli Piceno.

Ripatransone 
Een van de mooie kleinere steden in die provincie is Ripatransone, strategisch en fraai gelegen op een heuvelrug. Het is zo’n stadje waar, op ’t eerste gezicht, alles nog is: natuurlijk de archetypische koffiebar, maar ook een enoteca, diverse winkels voor dagelijks behoeften en wat luxere spullen, restaurants in verschillende prijsklassen, musea, een bibliotheek, een theater, een school. Ruim 4000 inwoners maar dat is de gemeente, inclusief een viertal dorpen in de omgeving. In Nederland wordt er voor een dergelijk aantal inwoners geen supermarkt geëxploiteerd. De culturele voorzieningen hebben het moeilijk. De streek kent een mooie traditie van klassieke theaters. Prachtige 18e eeuwse zalen en zaaltjes tot in de kleinste stadjes. Zo is er ook een in Ripatransone. Maar moeilijk te onderhouden en te programmeren en dus meestal dicht. Voor de kerken en musea geldt hetzelfde. Noch de financiële bijdragen van de staat, noch de toegangsprijzen die aan toeristen worden gevraagd bieden soelaas. Veel hangt af van initiatieven van actieve bewoners, inclusief de ‘zomergasten’ die in de omgeving een huis hebben gekocht. Zij houden gebouwen en tradities in ere.

Is er een koffiebar?
Maar dan terug naar de koffie. Even realistisch: op die espressootjes van 1€ kan de lokale economie niet draaien. Het is ook niet genoeg om er de stadscultuur mee in leven te houden. Maar het zou wel eens een voorwaarde kunnen zijn, een basis. De leefbaarheid van de dorpen en stadjes in de heuvels van de Marche wordt eraan afgemeten: is er een koffiebar? Dan is het leefbaar en heeft het dorp overlevingskans in de strijd tegen de ontvolking. Is er geen bar meer, dan is het over. De koffiebar in het dorp als de kanarie in de mijn.

^{afbeelding barista: https://www.insightguides.com/destinations/europe/italy/profile}

offewaf plaatste deze reactie om 21 april, 2021

https://gcialisk.com/ - purchase cialis online cheap

GregorySeacy plaatste deze reactie om 06 april, 2023

Fantastic material. Thanks! resume writing services https://writingresearchtermpaperservice.com business dissertation topics https://writingpaperforme.com

Uw reactie plaatsen:

Naam

E-mail

Reactie

Bent u een mens?