Dichtheid rond stations – TOD or not
Blog - 15 december 2014Het bericht op Verkeersnet is al van een poosje geleden, maar het waart weer rond op twitter: in 7 van 10 gemeenten woont men op fietsafstand van een station. Andere getallen: de gemiddelde afstand ven de Nederlandse woning tot een station bedraagt 5 km. Wat zeggen ons deze getallen? Dat meer mensen de trein zouden kunnen nemen in plaats van de auto. Of dat het best wel meevalt of tegenvalt. Maar wat valt er dan mee of tegen?
Even wat kanttekeningen en rekensommetjes.
In 3 op de 10 gemeenten wonen de mensen blijkbaar verder dan 7,5 km van een station. Met 410 stations in een klein landje van 40.000 km2 getuigt dat van slechte planning. Met een beetje slimmere of strakkere ruimtelijke ordening en planning van spoorlijnen en stations had dat langzamerhand beter moeten zijn. Enkele jaren geleden is er in Hoevelaken nog een treinstation gebouwd waar niemand in de buurt woont, waar nauwelijks mensen werken en waar ook geen plannen bestaan voor verdichting. Terwijl in een plaats als Hellevoetsluis, onder de rook van Rotterdam, bewust uitgebreid tot zo’n 38.000 inwoners, in de verste verte geen spoorstation te bekennen is. Er zijn meer gemeenten met een dergelijk inwonertal maar zonder station. Ook heel wat Vinexwijken zijn te ver van een spoorstation gebouwd.
Voor die gemiddelde afstand van 5km tot een station geldt hetzelfde: het is geen getal om trots op te zijn. Bij een geografisch gelijke verdeling van 400 stations over 40.000 m2 kilometer heb je op elke 100 km2 een station, dus 1 op een raster van 10x10 km. Dan is de gemiddelde afstand van elk punt in het vlak al veel kleiner dan 5 km. Je moet dus wel heel erg je best doen mensen ver van het station te huisvesten om tot die gemiddelde afstand van 5 km te komen. In werkelijkheid zijn de stations natuurlijk niet zo gelijkmatig verspreid, maar de woningen ook niet.
Als je rekent met VINEX-achtige woningdichtheid van 35 woningen per ha en 2 bewoners per woning, zou je rondom stations tot een redelijke woningdichtheid kunnen komen. In stedelijke gebieden kan de woningdichtheid veel hoger zijn, maar is rondom stations ook veel ruimte voor andere voorzieningen nodig, zoals bijvoorbeeld de sporen en het station zelf. Dus we houden het even op die 35 woningen per ha. Dan wonen er op een vierkante kilometer 7000 mensen. Laten we eens rekenen met een maximale afstand van 2km naar een station, dat is voor de meeste mensen goed te lopen of te fietsen. Dan zou er dus in een straal van 2 km rondom het station woonruimte moeten zijn voor 4 x 3,14 x 7000 = 87.920 mensen. We hebben 410 stations dus daar zouden dan ruim 36.000.000 mensen kunnen wonen. Op maximaal 2 km van een station. Deze stations moeten dan minstens 4 km uit elkaar liggen anders overlappen de cirkels elkaar. Maar goed, binnen de berekening is voor 20 miljoen mensen ruimte over, want de Nederlandse bevolking telt er ongeveer 16.000.000.
Goed, natuurlijk, er zijn verspreid liggende boerderijen in landbouwgebieden, boswachterswoningen in natuurgebieden, en prachtige dorpen die te klein zijn voor een station. Maar toch. Die 7,5 kilometer (hoeveel mensen zijn echt bereid –dagelijks- 7,5 km naar het station te fietsen?) is een zeer matige score, evenals dat gemiddelde van 5 km afstand. Zeker voor een van de dichtstbevolkte landen ter wereld. Het zijn ook geen afstanden die echt relevant zijn voor het draagvlak voor reizen per trein. Ach, met getallen kun je alles bewijzen, of ontkrachten. We hebben het slecht gedaan de afgelopen decennia, alle kansen en mogelijkheden van de gigantische woningbouwopgave met sterke overheidsregie ten spijt. Zo hebben we ons fileprobleem, ons parkeerprobleem en ons milieuprobleem gecreëerd en hebben we verzuimd sterke steden te maken.
Maar het wordt beter. Want de stad is weer in. We willen wonen, werken, winkelen, recreëren, cultuur opsnuiven en elkaar ontmoeten in de stad. Met veel mensen op weinig vierkante kilometers. Dan kan alleen met een ambitieuzere, groenere (!) ruimtelijke ordening, een beter fietsbeleid, investeren in het spoor en een serieuze aanpak van Transit-Oriented-Development. (Nu er een Engelse term is geïntroduceerd wordt het vast serieuzer genomen dan toen stationsomgevingen nog A-locaties werden genoemd).
Talloze studies tonen de mogelijkheden aan om binnen bestaand stedelijk gebied te verdichten of te herbestemmen. Het is dus niet nodig woningen te bouwen op locaties die verder dan 2 kilometer van een station liggen.
paul goedknegt plaatste deze reactie om 22 december, 2014
Hoi Mathijs, hopelijk gaat het goed met je? waar komt ie 2 km vandaan, NS hanteert toch 1 km als redelijke loopafstand, wellicht 2 km om te fietsen? gr.Paul